Lyuva Khutla, Mara chaypi 2022 rônah kawpa ta ahmâhpa a châ

SIAHA, 11 Pamih, 2022, Chutyhnoh – Atanoh my dawh 10:30AM khata Marasawzy ta Chaypi rônah chaipa eima hneipa tah thei awpa “Lyuva Khutla” ahmâna ei 20-na celebration programme cha Siaha MADC Office Tlytliah liata a palâ kawpa ta ahmâhpa a châ.

20th Lyuva Khutla 2022 (Chaypi) celebration programme he Puhpa K. Chhihrau, Chairman, Lyuva Khutla organising board 2022, MADC ta chhihtha ta, Rev. NC. Vabeilua ta Devotion hnei ta, azipa châta Puhpa S.Vadyu, Ex-CEM, MADC hmâpa a châ. Programme he Miss T. Cassidy (Cindy) nata Satlia MC. Beihrohmô zy ta pahnie kawpa ta ama host.

MTP Branch Meisavaih ‘W’ ta pahnie kawpa ta pahyna hla sa ei ta, Puhpa FC. Zakhai, Puhpa K. Ngiabei nata Puhpa K. Thansiama zy ta hladyuh pathluahna nata chiahmie tôna daihti amâ hmâh. A&C Empanel Group zy ta Pho lâ Sawlakia, Khohcheinô lâ nata Awhkhy lâ pahnie kawpa ta ama lâh. Mo pakha hlasana a hnei theipazy: – Jessica Ngôdy Hlychho, Clara K. Melita, John Beizachhi Phuto, Vasty T. Azyu, Joseph Zawtha, David Lai nata A. Chhualai zy ama châ.

Laihsa Zirsangpuii Syuhlo, Miss Mizoram 2020 nata Teresa Syuhlô, Miss Mara 2019 zy chhao amâ vaw hlao hra.

Azipa Puhpa S.Vadyu, Ex-CEM, MADC biereipazy:

Atanoh Lyuva Khutla hmâh thei awpa ta miah achhuahnohpatuhpa Organising Chairman nata Member-zy, eima CEM zachhihpa nata a hrialâhpazy, eima Officer zachhihpa nata NGOs Leaders, Staff nata he liata hrua eihpa, hlasa thaipa nata item hneipa zydua hnohta khokheina sâh chaipa cha hlâ ei na ta, nama zydua ta ei châ naoh ei.

A hmiatua chai ta, daihti phapa nata huhiehpa, ryhpaohna nata tlâhna phapa miah pietuhpa eima Khazohpa hnohta alynabie reih na ta, ei phuh leipa khokheina Azipa duahmo liata na paduatuhpa Lyuva Khutla Organising Board chairman nata members zydua hnohta alynabie ei reih.

Ei pahno phana rakha liata cha Mara Pho heta Chaypi mia palih eima hneipa ta ei pahno; chazy cha:- Lyuva Khutla, Lâdawhdai, Khonakia nata Langnechhe zy he ama châ. Lyuva Khutla nata Langnechhe chaypi zy he cha tanoh taihta hmâh tyhpa châ ta, a hropazy deikua cha hmâh thei khao ma pi. Atanoh khizaw râh to ta amâ chhuah chaipa cha Tourist ama râh chyu la sy pangia awpa he a châ. Tourist ta ama kho chaipa cha Festival a hlao awpa he châ ta, he vâta khizaw râh hluhpi ta cha Festival nano nanopa phichhyh ei ta, Tourist hluhpi ama râh patlysa awpa amâ chhuah chyu. Keimo deikua cha eima hnei chiehpa, manô mapaw daihti no tawhta eima vaw cha-y tyhpazy eimâ râsai khai hapa he cha lapakhuah heih awpa eimâ chhuah thlyu awpa a phapa ta ei pahno. Eima Art & Culture Department heta eima chay khao leipa chaypizy he hmâh heih awpa ta hmah la thei sala kho â chhih kaw.

Eima pahno chyupa hawhta Lyuva Khutla chaypi he Pamih thlâpâ (he thlâpâ he nôpawzy ta cha beihpi thla ama tah tyh hra) he Lyuva patlopatlâh ei ta, ama raikhia âvâhna daihti liata hmâ tyhpa a châ. Mararâh daihti pachhaihpa liata cha Pamih thlâpâ he manô mapawzy daihti no kha cha daihti khochhih chaipa hry liata miakha a châ. Atanoh keimo ta Christmas eima pasôpa hawh tlai heta hlâno manô mapawzy daihti no kha cha Pamih thlâpâ he ama vaw pasô hra. He daihti he Âvyuh nata Chiahchi pawna daihti, nopi meihthâh azawhpa ta râh to nata su to khu ta, Mararâh tlâhpi hroh silipa, mo la ngâsâpazy a pahly tyhna daihti a châpa vâta satlia nata laihsazy châta cha amâ ly chaina nata ama palôh â lie chaina daihti a tlô tyh. Mara lôhliena hla thokhazy liata chhochhi cha Âvyuh nata Chiahchi pawzy he satlia nata laihsa hawhta ama pachâsapa (personified) a hluh kaw. “Âvyuh chiahchi paw hawh pawhkhoh ei si” tahpa hlazy mopa ta, pawpizy heta Mara satlia nata laihsa hro liata yzie a hnei pahthu ngâsâ tahpa â lâ kaw. Nopi meihthâh azawhpazy he pho hropazy châta cha mobâ hnabâ â chhih kaw thei aw. Mara palôhrupa liata deikua cha chhôhso vâsâhna thliepakho n’awpa ta hlaphituhpa hluhpi ta cha ama hmâh.

Hezy tawh heta Mara pho he Nature (khizaw pikheipa) nata eima chôhpih ngâsâ tahpa â lâ kaw. He tlu heta hmotaopa hropa nata eima hro âzao no heta hmotaopa nata hmohrohhneipazy pabohsa liata eimâ hra thei leipa deikua hela a pei kaw, a pho dua ta eimâ moh pathi awpa a peimawh thlyu aw.

Hlâno via daihti liata Lyuva khutla ama vaw chay tyhna daihti kha a palo kawna daihti a châ thlyu aw, ama hla miakha liata cha;

Chiahchi Paw thla beihpi nohsa cha la,
Loh zaolao ta thlaisâh loh e,”

tahpa ta Lyuva khutla amâ hmâna daihti liata a palo tyhzie hla ta ama phi. Lyuva khutla he hlâno daihti lia khata noh khaziezy tlai ma amâ hmâh tyh, tahpa kha pahno hra vei sih la, a thla lâzy ta amâ hmâh châh y sala pangiasa â chhih kaw. Lyuva khutla daihti liata pakhupi hla ama sa tyhpa miakha cha he hla he a châ.

“Katutuhpa a sâh buahuah chala,
Chichei thlanô vâ ma a daih,”

tahpa châ ta, he hla yzie chaipa cha katutuhpa pavaw he chi ama chei tyhna daihti liata sâh tyhpa châ ta, Lyuva khutla amâ hmâh parei hapa vâta katutubpa pavaw chhao sâh ha ta, chi thla â daih ha bâ na, tahna a châ chai thlyu aw. Kô kha cha Siaha khih mo ta ama beipa Hmôtlo Hlychho o a chhaipa ta Lyuva khutla chaypi hmâh ei ta, amâ hmâh parei kawpa a châ thlyu aw, lyu rao daihti liata rao khao leipa ei ta, chothyu thlih nata vâsua ta ama lyuvathy zydua hny khai ha ta, he kô he cha chyhsa hluhpi ta lyu chhao hnei khao v’ei, ama tah. He kô liata ama lyupih cha Titlao nata Zero likah he châ ta, he liata vahtiepa miakha cha Hnytla chavah tahpa ta a moh ama bi. He vahtiepa ne atanoh taihta Hnytla chavah tahpa ta amoh a phaoh pazi lymâ.

Viasa kho ngaitapazy, atanoh he hlâno ta Lyuva khutla amâ hmâh dâh reipa ta ei daihti pachhâsa awpa he vaw i kaw na ta, he bietana chyuta he reih tua sala, cha khai tawhta ei biereipa he pachhâsa awpa ei khoh

Miakhana liata; Lyuva khutla eimâ hmâh tyhpa heta Mara Pho a unawhna nata apôhkhana miah pahneisa via lymâ sala tahpa ei khoh kaw.

Mianona liata; Mara Pho he Phozie nata Phothyukheipa (Culture &
Tradition) liata pho hneirôhpa eima châ tahpa he eimâ thei chanei heih tyh awpa a phapa ta ei pahno. Eima Phothyu chysia nata hnopoh, eimâ tobina (Culture dresses & ornaments) liazy chhochhi cha eima chheipâh liata pho hropa pahrâpazy hlâta hneirôh syulyu pi ta, khizaw lia chhaota a sâh chai khiah pi maw, tah ngâ awpa eima châ. Atanoh eimâ tobina – eima chanô nah atobinazy he moh sih la, zo a chhih leina taihta asosâhpa a châ.

Miathôhna liata, Mara Pho, eima rônah patluana miakha heih cha Pho lâ nata hla (Folk dances & Folk songs) liata eima hneirôh kawpa he a châ. Pho lâ 21 hnei pi ta, a tlia ta vaw pihpazy chhaota chhochhi cha vâro eima hnei. Eima chheipâh pho hropazy lâ he moh sih la, eima no â vâh via heih aw. Eima lâzy he angia ta, mo ai a chhih lei kaw sai. Eima lâ tyh dâh deikua he yzie pahneisa (Systematic) via thei sih la tahpa kho â chhih kaw. Eima lâsyu nata hlazy chhao he a kaw sosâh lymâ hr’awpa a châ tahpa he pahno chanei heih sih la kho â chhih hmeiseih.

A chhâ chaina liata cha pho hawhta khôtho chyhsa ta miah ama pahnona dah he a peimawh ei tah kaw tyh. Europeon writers Mongyuh chârohtuhpazy ta miah ama hmô dâh tlâhpipa cha, Mara Pho he pho riahphapa (formidable tribe) pho ngâchhihpa, pho tiamapa nata khichhai chô liata phapa pho tahpa ta miah ama pahno. He he keimo ta eimâ reih dâh, eima pahno dâh châ leipa ta, pho hropa ta hlâno tawhta miah ama hmô dâh – eima hrozi nata phozie miah ama pahno dâh nata
reih dâh a châ. Eima pôhraohzy chhao a vaw pha patlua via thlyu aw, N.E Parry ta a
châbu “The Lakhers” liata miah a rodâh ta cha – Lakher chyhsa he ama pôraoh lai ta, a tlâhpipa ta chapaw cha ft. 5’6″ he amâ sâh dâh tlâhpipa a châ, ama chheipâh liata Mizo pho chapawzy deikua fit 5’2 he amâ sâh dâh a châ, tahpa ta a reih. Mara laihsa chhithaizie nata hmiphazie chhochhi cha a rodâh luhlai â chhih kaw. Mara pho he eima pôraoh pha ta eima hmi chhao a pha tahpa he atanoh eima pahno chanei heih awpa a phapa ta ei pahno.

He hrozie nata phozie phapa eima nôpaw daihti no tawhta ama vaw hneipa he keimo nata eima pathla sie lymâ awpazy chhaota eima chhy lymâ awpa kho â chhih kaw. Mara chi nata pho ta tiamana, ngâchhihna, adona eima zie liata a pabupa he palai paseih via lymâ awpa ta, atanoh he su liata Lyuva khutla chaypi hmâh awpa ta avypa zydua nata khizaw râh to liata marasaw ypa T.V, Mobile nata Internet tawhta he programme a hlaopa zydua cha hrua chanei ei na ta, he zydua hlao patlohsa ta, eima khona, achhuahna nata eima saduthliena zydua a hmeiseihpa ta patlôsa theituhpa cha eima Khazohpa he chi nata pho miah padua ta, atanoh taihta miah chhihtha lymâtuhpa he eima tleisai lei awpa a peimawh aw. Eima Khazohpa eima chô liata â lyna he eima thatlôna a châ tahpa he eimâ thei chanei awpa ta ei cha hrua ei.

Ei châ ly kaw ei.

Puhpa Lalsangliana, DC Siaha chhao pasyunabie pha kawpa reina a hnei hra.

Vocational School of Education Fashion Designing Institute, Siaha zy ta fashion show (cultural dress) show ama hneipa hei hra.

Puhpa JB. Chozah, Member secretary, Lyuva Khutla organising board 2022 ta vote of thanks reina a hnei khai tawhta daihti pachhâsapa a châ.

Source: PRESS RELEASE NO.24/2022
ISSUED BY:
Information & Publicity Department
Mara Autonomous District Council
Siaha.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *